Ankara Üniversitesi Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü, 1954-1955 öğretim yılında “Kütüphanecilik Enstitüsü” adı altında kurulmuştur. Kütüphanecilik Eğitiminin resmi olarak üniversite düzeyinde verilmeye başlamasıyla Kütüphaneciliğin Türkiye’de bir meslek olarak kabul edilmesi sağlanmış, mesleki çalışmalar bilimsel niteliğe kavuşmuştur. 1964 yılında “Kütüphanecilik Bölümü” adını alan bölüm, daha sonraki yıllarda kurulan diğer Kütüphanecilik Bölümlerine köklü bir örnek olmuştur.
Bölümün amacı başlangıçta kütüphaneci yetiştirmek iken, sonraki tarihlerde bu amacının kapsamını genişletmiştir. 1970’den başlayarak bilgi bilim ile ilgili dersler programlarda yer almaya başlamıştır. 1989-1990 öğretim yılında Dokümantasyon-Enformasyon ile Arşivcilik Anabilim Dalları oluşturulmuş, böylelikle Kütüphanecilik de dâhil olmak üzere üç Anabilim Dalı, bölümün bünyesinde yer almıştır. Her türlü bilgi kullanıcısının, hangi ortam üzerinde olursa olsun, bir bilgi merkezine bağımlı kalmaksızın, gereksinme duyduğu doğru ve anlamlı bilgiye hızla erişmesini içeren bir kavram olan bilgi bilim, özellikle Dokümantasyon-Enformasyon Anabilim Dalı programlarında yoğun olarak işlenmiştir. Günümüzde bilgi ve iletişim teknolojilerinde meydana gelen gelişmeler, bilginin işlenebilme, erişilebilme ve iletilebilme kapasitesini artırmış ve hızlandırmıştır. Ağlar sayesinde birbirine bağlanabilen bilgisayarlar aracılığı ile dünya küçülmüş, küreselleşme olgusu yaygınlık kazanmıştır. Teknolojinin ve Internet’in sunduğu olanaklar, ağa aktarılan bilgi miktarı ile bilginin erişim ve dolaşım hızını büyük ölçüde artırmıştır. Bu durum, ekonomik ve toplumsal yapıyı derinden etkileyen hızlı değişim ve dönüşümlere yol açmaktadır. İçinde bulunduğumuz çağı simgeleyen ‘bilgi’, doğal olarak bu çağa özgü toplumun, niteliğini, iş görme yöntemleri ve iş süreçlerini de değiştirmektedir. Bilgi toplumunu oluşturacak bireylerin sorun çözme ve karar verme aşamalarında bilgiye gereksinim duyan, gereksinim duyduğu bilgiye erişebilen, onu yorumlayabilen, kullanabilen ve edindiği bilgiyi temel alarak yeni bilgiler üretebilen ‘bilgi okuryazarları’ olmaları öngörülmektedir. Teknolojinin değiştirdiği bir toplumda, bireylerin bilgi okuryazarı olma zorunluluğu, kütüphaneleri ve diğer bilgi merkezlerini, bilgi okuryazarlığını öğreten bir eğitim merkezi haline dönüştürmüştür. Kütüphaneciler, günümüzde, geleneksel kütüphanecilik işlemlerinin yanı sıra bilgi paylaşımı ve yayımını artırmak için bilgi teknolojilerinin kullanımı yollarını da öğreten kişiler olmuşlardır.
Bütün bu gelişmeler, genelde bilgi çağını yakalama yolunda ilerleyen Türkiye’yi, kuruluşundan bu yana üniversite düzeyinde kütüphaneci yetiştiren bölümümüzü etkilemiştir. Eğitilen insan gücünün çağın gerektirdiği nitelikler doğrultusunda yetiştirilmesi yönünde değişiklilikler yapılmıştır. Özellikle 1990’lı yıllardan başlanarak kütüphanecilik kavram ve anlayışındaki gelişmeler, ders programlarına da yansıtılmıştır.
Günün bilgiye yönelik gelişmelerini yakından izlemeyi ilke edinen bölümün, işlevini yansıtmakta yetersiz kalan ismi, gelişmeler doğrultusunda, bilgi ile ilgili tüm güncel unsurları, yeni teknikleri, teknolojileri, kullanıcıları ve kurumları içerecek şekilde değiştirilmiştir. Yüksek Öğretim Kurulu’nun kararı ile yeni adı “Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü” olan bölüm, 2002-2003 öğretim yılından itibaren bölüm düzeyinde ve eşit ağırlıklı puan türüne göre öğrenci alınmaya başlanmıştır.
Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü’nün amacı, bilgi ve/veya bilgi kaynaklarının derlenmesi, düzenlenmesi, erişimi ve yayımı sürecini içeren “bilgi yönetimi” işlevini gerçekleştirecek insan gücünü yetiştirmektir. Bu insan gücünün kütüphaneler, arşivler, dokümantasyon ve enformasyon merkezlerinin tümünü içine alan bilgi merkezlerini yönetebilecek, bilgi ve iletişim teknolojilerini yoğun olarak kullanabilecek, bilgi erişim yöntem ve tekniklerini her düzeyden bireye öğretebilecek, ayrıca bilgi bilimin düzenleme ve erişimle ilgili alanlarını iş ve yönetim yaklaşımıyla değerlendirebilecek bilgi ve belge yöneticileri olarak yetiştirilmesi hedeflenmiştir.
Bilgi ve iletişim teknolojilerinin kazandığı ivme ve çağdaş bilgi hizmetlerinin gerektirdiği yenilikler doğrultusunda sürekli gözden geçirilmekte olan lisans düzeyindeki ders programı, bilginin doğası ve nitelikleri, bilgi merkezleri ve türleri, bilgi hizmetleri, bilgi merkezlerinin toplumsal işlevleri ve yönetimi, bilgi kayıt ortamları, bilginin düzenlenmesi, belge yönetimi, e-devlet uygulamaları, bilgi mevzuatı, bilgi erişim sistemleri ve bilgi erişim teknikleri, dizinleme teknikleri, bilgi pazarlama, halkla ilişkiler, bilgi ekonomisi, sistem analizi, Internet ve bilgi ağları, bilgisayarda ofis uygulamaları, veri tabanları, yönetim bilişim sistemleri ve web tasarımı gibi konuları içermektedir. Programda ayrıca mesleki İngilizce ve Osmanlıca dersleri bulunmaktadır. Bunun yanı sıra lisans öğrencilerinin en az iki staj yapmaları gerekmektedir.
Lisans üstü program (yüksek lisans ve doktora) ise, öğrencileri araştırmaya yöneltici, mesleğin temel sorunlarını ele alan, güncel konuları içeren dersleri, seminerleri, laboratuvar ve kütüphane çalışmalarını kapsamaktadır.
“Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü” mezunları, aldıkları dersler doğrultusunda, başta ülkemizdeki kütüphanelerde olmak üzere (üniversite, halk, çocuk, okul kütüphaneleri, Milli Kütüphane, özel araştırma kütüphaneleri), çeşitli bilgi merkezlerinde (enformasyon ve dokümantasyon merkezleri), Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü ile kurum ve kuruluş arşivlerinde çalışma olanağı bulabildikleri gibi, Internet servis birimlerinin çeşitli kademelerinde (web sayfası tasarımı ve düzenlenmesi, tarama motorları oluşturma ve yönetim işlemleri), kurum ve kuruluşların veri tabanı tasarım ve yönetim birimlerinde, basılı ve/veya elektronik ortamda dizinleme ve öz hazırlama hizmeti sunan ya da bu hizmetlerin dağıtımı işlevini gerçekleştiren kuruluşlarda, bilgisayar yazılım şirketlerinde, kurum ve kuruluşların Ar-Ge birimlerinde çalışma olanağı bulabilmektedir.
Bölümden mezun olan bireyler, çalışma ortamlarının veya yapılan işin türüne göre kütüphaneci, bilgi uzmanı, arşivist, dokümantalist, akademik uzman, sistem analisti, halkla ilişkiler ve pazarlama elemanı, web tasarımcısı gibi unvanlar ile istihdam edilmektedir. Mezunlar ayrıca, çeşitli kademelerde yönetici olarak da görev yapabilmektedirler.
Bilgi ve belge yönetimi alanında çalışacak kişilerde bulunması gereken temel nitelikler ise şunlardır:
- Her anlamda okuryazar olmak (işlevsel okuryazar, kütüphane okuryazarı, enformasyon okuryazarı),
- İletişim ve bilgi teknolojisi ürünlerini amaca yönelik, doğru ve yerinde kullanma bilgi ve becerisine sahip olmak,
- Sistematik düşünme yetenek ve kapasitesine sahip olmak,
- Dikkatli, sabırlı, disiplinli, düzenli olmak,
- Öğretme yeteneğine sahip olmak,
- Sorgulama ve sorun çözme becerisini kazanmış olmak,
- Araştırma yapma zevkine erişmiş olmak,
- Batı dillerinden birini, tercihen İngilizceyi iyi bilmek.